فرار مالیاتی برخی پزشکان در مقابل کسر ماهانه مالیات کارگران

در نظام مالیاتی کشور، یک نابرابری آشکار در اجرای عدالت مالیاتی وجود دارد: در حالی که کارگران و کارمندان به صورت ماهانه و به طور خودکار، بخشی از حقوق خود را به عنوان مالیات بر درآمد از دست می‌دهند، برخی از پزشکان و فعالان اقتصادی با درآمدهای بالا، با بهره‌گیری از ترفندهای پیچیده سال‌هاست از پرداخت سهم عادلانه خود به چرخه اقتصاد کشور شانه خالی می‌کنند. این موضوع نه تنها یک بی‌عدالتی ساختاری، بلکه یک آسیب جدید به درآمدهای دولت و تضعیف خدمات عمومی است.

⚖️ دو دنیای متفاوت مالیاتی: کارگران و برخی پزشکان

• کارگران و حقوق‌بگیران:

  • مکانیزم وصول: مالیات در مبدأ و به صورت کسر ماهانه از حقوق توسط کارفرما.

  • شفافیت: درآمد به طور دقیق مشخص و امکان فرار مالیاتی تقریباً صفر است.

  • بار مالیاتی: اگرچه نرخ‌ها تصاعدی است، اما این قشر همواره پرداخت کننده‌های منظم و قابل پیش‌بینی مالیات هستند.

• برخی پزشکان و مشاغل آزاد با درآمد بالا:

  • مکانیزم وصول: مبتنی بر اظهارنامه خوداظهاری. نظام نظارتی بر درآمد واقعی آنان ضعیف است.

  • ترفندهای فرار مالیاتی: گزارش‌ها از روش‌های متنوعی حکایت دارد:

    1. “دستگاه کارت‌خوان خراب است”: ادعای عدم کارکرد دستگاه POS برای دریافت وجه نقد غیرقابل ردیابی.

    2. حساب بانکی اجاره‌ای: استفاده از حساب بانکی افراد دیگر (مثل اقوام) برای واریز مبالغ، تا درآمد واقعی آشکار نشود.

    3. دریافت پول نقد، سکه، طلا یا رمزارز: دریافت حقالزحمه به صورت دارایی‌های فیزیکی یا دیجیتالی غیرمتمرکز که ردپای بانکی ندارند.

    4. ثبت درآمدهای جزئی: اعلام تنها بخش کوچکی از درآمد واقعی در اظهارنامه مالیاتی.

    5. تبدیل درآمد به هزینه: نشان دادن مخارج شخصی به عنوان هزینه‌های مطب یا کلینیک.

🔍 ریشه‌های این نابرابری و ضعف نظارتی

• ضعف سامانه‌های ردیابی درآمد: نبود سامانه یکپارچه رصد تراکنش‌های مالی افراد که درآمد واقعی را آشکار کند.

• عدم اتصال POS به سامانه مالیاتی: در بسیاری از مشاغل، تراکنش‌های کارتخوان به طور لحظه‌ای و خودکار به سازمان امور مالیاتی گزارش نمی‌شود.

• فرهنگ خوداظهاری غلط: ضعف فرهنگ مالیاتی و باور به “زرنگی” در فرار از مالیات.

• نبود جرایم بازدارنده قوی: ممکن است جریمه‌های فعلی در قبال درآمدهای بالا، بازدارنده نباشد.

• پیچیدگی محاسبه درآمد مشاغل آزاد: تعیین دقیق درآمد خالص این قشر به دلیل تنوع هزینه‌ها، دشوارتر از حقوق ثابت کارگران است.

⚠️ پیامدهای منفی فرار مالیاتی نخبگان اقتصادی

• کاهش درآمدهای دولت: دولت بودجه کمتری برای خدمات عمومی مانند سلامت، آموزش و زیرساخت در اختیار دارد.

• افزایش فشار بر قشر حقوق‌بگیر: برای جبران کسری درآمد، ممکن است فشار مالیاتی بر همان قشر ثابت (کارگران و کارمندان) افزایش یابد.

• توزیع ناعادلانه ثروت: ثروتمندان ثروتمندتر و فقرا فقیرتر می‌شوند.

• تخریب اخلاق اجتماعی: رواج بی‌ضابطگی و فرار از مسئولیت اجتماعی در بین قشرهای پردرآمد.

• کاهش کیفیت خدمات عمومی: بودجه ناکافی برای بهداشت و درمان، به ضرر همان جامعه‌ای است که پزشکان از آن درآمد کسب می‌کنند.

💡 راهکارهایی برای ایجاد عدالت مالیاتی

1. اجباری کردن اتصال تمام POS‌ها به سامانه مالیاتی: کلیه تراکنش‌های بانکی و کارتخوانی به صورت آنلاین و اجباری به سازمان امور مالیاتی گزارش شود.

2. تعریف شاخص‌های هزینه‌ای استاندارد: برای مشاغلی مانند پزشکی، شاخص‌های میانگین درآمد بر اساس تخصص، موقعیت جغرافیایی و سابقه کار تعریف شود و درآمد اظهار شده با این شاخص‌ها مقایسه گردد.

3. تشویق مالیات‌دهی شفاف: ارائه تخفیف‌های مالیاتی یا خدمات ترجیحی به پزشکان و مشاغلی که دفاتر مالی شفاف و حسابرسی شده دارند.

4. برخورد قاطع با متخلفان: اعمال جرایم سنگین مالیاتی و غیرمالیاتی (مانند تعلیق پروانه طبابت) برای فرار مالیاتی عمدی.

5. افزایش آگاهی و فرهنگ مالیاتی: تبیین این موضوع که مالیات، بهای تمدن و خدمات عمومی است.

این نابرابری تنها با تقویت نظام نظارتی، شفاف‌سازی درآمدها و ایجاد یک فرهنگ مالیاتی مسئولانه قابل حل است. تا زمانی که درآمدهای کلان در سایه بمانند، بار اصلی تأمین کشور بر دوش قشر زحمت‌کش و متوسط جامعه خواهد بود