عدالت مالیاتی؛ گمشده نظام اقتصادی | تحلیل فرج‌الله معماری از بودجه ۱۴۰۴

فرج‌الله معماری، فعال اقتصادی، در یادداشتی به تحلیل عدالت مالیاتی به عنوان گمشده نظام اقتصادی ایران پرداخته است. به گفته وی، مالیات زمانی می‌تواند ستون فقرات عدالت اقتصادی باشد که بار آن به‌طور منصفانه میان همه بخش‌ها توزیع شود، اما در حال حاضر فشار مالیاتی عمدتاً بر دوش تولیدکنندگان است.

شکاف بزرگ بین هدف و واقعیت در درآمدهای مالیاتی

• درآمدهای مالیاتی پیش‌بینی شده در بودجه ۱۴۰۴: ۱,۹۶۴ هزار میلیارد تومان

• سهم مالیات از تولید ناخالص داخلی: تنها ۵.۵ درصد

• هدف قانونی ماده ۲۵ برنامه هفتم: رسیدن به ۱۰ درصد

• سهم مالیات از هزینه‌های دولت: ۴۸ درصد

• هدف قانونی: ۸۰ درصد

چالش‌های اصلی نظام مالیاتی ایران
معماری در تحلیل خود به چند مشکل ساختاری اشاره می‌کند:

• فشار نامتناسب مالیاتی بر بخش تولید

• تداوم فرار مالیاتی در برخی بخش‌ها

• معافیت‌های غیرضروری و غیرمنطقی

• عدم شفافیت در نظام مالیاتی

• ضعف در اجرای قوانین مالیاتی

پیامدهای ادامه روند فعلی
به گفته این فعال اقتصادی، اگر عدالت مالیاتی محقق نشود:

• بار ناعادلانه مالیات بر ستون‌های تولید فشار خواهد آورد

• سرمایه‌گذاری در کشور با چالش مواجه خواهد شد

• اعتماد اجتماعی به نظام اقتصادی کاهش خواهد یافت

• شکاف طبقاتی بیشتر خواهد شد

راهکارهای پیشنهادی
برای تحقق عدالت مالیاتی نیازمند:

• بازنگری در نظام مالیاتی برای توزیع عادلانه بار مالیاتی

• مقابله جدی با فرار مالیاتی

• بازبینی معافیت‌های مالیاتی

• افزایش شفافیت در نظام مالیاتی

• تقویت نظام نظارتی بر عملکرد سازمان امور مالیاتی